1 Maja czy naprawdę komunistyczne święto?

fot. GHM Jastrzębie

1 Maja Międzynarodowy Dzień Solidarności Ludzi Pracy. W historii Polski zapisał się przede wszystkim, jako święto komunistyczne. W PRL nie podkreślano tego, że ma amerykański rodowód. Przez całe dziesięciolecia miało być manifestacją poparcia dla władzy narzuconej ze Związku Sowieckiego. Jak było w Jastrzębiu?

Zapewnie jeszcze niejeden mieszkaniec Jastrzębia pamięta przymusowe (!) pochody 1-majowe. Trudno było wykręcić się z udziału w tej propagandowej manifestacji. Pracownicy poszczególnych zakładów pracy musieli stawić się na miejsce zbiórki i kilka godzin, czasem w bardzo niesprzyjających warunkach pogodowych, brać udział w tym wybuchu udawanej radości. Sprawdzano nawet listy obecności uczniów klas podstawowych i średnich. Kto nie był - miał obniżoną ocenę z zachowania i poważne problemy w szkole.

Jednak dzień 1 Maja, święto zawłaszczone przez komunistów, nie było jedynym sposobem dla uczczenia ludzi pracy. Od początku istnienie Polski Ludowej solą w oku władz była działalność Kościoła Rzymskokatolickiego, który w tym dniu obchodzi święto Józefa Robotnika.

Jak w Jastrzębiu przebiegała konfrontacja pomiędzy komunistyczną propagandą, a wiarą w Boga? Obie te idee nawiązywała właśnie w dniu 1 maja do etosu pracy, robotników i szacunku do nich. Choć, trzeba przyznać w zupełni inny sposób. A z szacunkiem do robotników w czasach PRL to różnie bywało. 

Cennym źródłem do historii Jastrzębia-Zdroju z lat 70-80 XX wieku jest Kronika Kościoła Najświętszej Marii Panny Matki Kościoła w latach 1974-1988, prowadzona przez ks. prałata Bernarda Czerneckiego, wydana  2014 roku.

Pod datą 1 maja 1981 roku, a więc pół roku przed wprowadzeniem stanu wojennego w Polsce, przed pacyfikacją jastrzębskich kopalń, w parafii popularnie zwanej „na górce” wspomina się św. Józefa Robotnika.

- To robotnicze święto uczciliśmy Mszą Świętą za wszystkich ludzi pracy. Msza Święta była sprawowana w jarze przy ulicy Wielkopolskiej o godz. 11:00.  Na prośbę górników byłem gospodarzem tej uroczystości. W pochodzie pierwszomajowym szła garstka tych, którzy jeszcze się bali. Do jaru przyszły tłumy. Przyszły dobrowolnie. Pogoda była piękna, słoneczna, ale nasze śpiewanie „Chwalcie łąki umajone” i nasza modlitwa były jeszcze piękniejsza. W kazaniu mówiłem, że nam żaden czerwone gwiazdy nie są potrzebne. Naszą gwiazdą jest „Niewiasta obleczona w słońce, a na Jej głowie korona z dwunastu gwiazd”. Ona swoimi stopami miażdży łeb czerwonego smoka, starodawnego potwora - pisze ks. Bernard Czernecki.

Trzeba przyznać, że padły wówczas mocne słowa wymierzone wprost w komunistyczny system. Nie bez powodów ks. Czernecki znalazł się na celowniku księży przeznaczonych do brutalnej likwidacji. Do czego na szczęście nie doszło.

Rok po roku w kościele „na górce” odbywały się msze św. celebrujące dzień św. Józefa Robotnika.

Pod datą 1 maja 1985 roku ks. Czernecki zapisuje, że „często praca jedynie nas męczy i denerwuje. Odczuwamy ją jako przykrą konieczność. Encyklika Jana Pawła II „Laborem exercens” (Wykonując pracę) niech nam pomoże zobaczyć religijny sens naszej pracy”.

Rok później 1 maja 1986 roku, proboszcz parafii NMP po raz kolejny odnosi się do etosu pracy, w ujęciu religijnym. Nawiązuje do papieskich dokumentów Jana Pawła II o godności i pracy ludzkiej.

- Praca powinna nas zbliżać do Boga, a nie od Niego oddalać - to zapisek ks. Czerneckiego z 1 maja 1987 roku.

Z kroniki kościoła na „na górce”, jaką prowadził ks. prałat Bernard Czernecki, wyłania się społeczeństwo jastrzębskie, które nie jest pogodzone z komunistyczną ideologią. Bierze wprawdzie udział w propagandowych pochodach, ale raczej pod wpływem przymusu, niż własnej woli.  Niemało jest też tych, którzy właśnie w dniu 1 maja idą do kościoła i tam, już zupełnie dobrowolnie, celebrują święto Józefa Robotnika, mając świadomość godności pracy ludzkiej.

***

Święto 1 Maja - Międzynarodowy Dzień Solidarności Ludzi Pracy został ustanowiony na pamiątkę strajku robotników w Chicago. 1 maja 1886 odbyła się kilkutysięczna demonstracja żądająca 8-godzinnego dnia pracy oraz polepszenia warunków pracy. Kolejne demonstracje, w dniach 3 i 4 maja, zostały brutalnie stłumione przez policję. Doszło do śmierci protestujących. 

Polska Rzeczpospolita Ludowa (PRL) - nazwa państwa polskiego powstałego po II wojnie światowej, obowiązywała w latach 1952-1989, zamiennie używano określenie Polska Ludowa. Było to państwo zależne od Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (Związku Sowieckiego). Pełną niepodległość Polska uzyskała po roku 1989 zmieniając nazwę na Rzeczpospolita Polska.

Katarzyna Barczyńska-Łukasik