Krzysztof Gadowski: Kolej do Jastrzębia na pewno powróci, może nie za rok, ale w tej dekadzie

Krzysztof Gadowski: Kolej do Jastrzębia na pewno powróci, może nie za rok, ale w tej dekadzie

Szymon Kamczyk. - Rozmawiamy na początku roku, więc warto byłoby podsumować ten miniony. Co uważa pan za sukcesy zeszłego roku?

Krzysztof Gadowski. - Niewątpliwie jednym z największych sukcesów było uruchomienie środków z Unii Europejskiej w ramach Krajowego Planu Odbudowy - to prawie 60 mld euro (ok. 268 mld złotych). Premier Donald Tusk zdawał sobie sprawę, że te środki są niezbędne dla Polski na rozwój służby zdrowia, energetyki, ochrony środowiska, czy inwestycje. To potężne pieniądze, które trafią do przedsiębiorców realizujących te zadania. Bez wątpienia to jeden z kluczowych element rozwoju gospodarczego, który odczują Polacy w swoich portfelach. Wszyscy zdajemy sobie sprawę, że zabezpieczanie granic Polski to jeden z podstawowych obowiązków rządzących. Dlatego przeznaczyliśmy w ubiegłym roku ok. 159 mld zł, a w tym ponad 186 mld zł w budżecie na zbrojenie i wyposażenie armii, niezbędne zakupy i uruchomienie przemysłu zbrojeniowego. To są największe pieniądze w historii Polski, które rząd wydaje na bezpieczeństwo.

W 2024 roku uruchomiliśmy program „Rodzina 800+”, na który przeznaczyliśmy ponad 60 mld zł., do tego dochodzi program „Dobry Start” oraz wypłaty 13. i 14. emerytury. Wystartował również program „Aktywny Rodzic”, czyli dodatek dla matek, które po urodzeniu dziecka chcą szybko wrócić do pracy. To działania, które z jednej strony mobilizują do aktywności zawodowej, z drugiej zaś zabezpieczają małe dzieci. Odblokowaliśmy również program in vitro, który był zablokowany przez poprzedni rząd.

Kolejną kwestią, którą warto poruszyć są tzw. urlopy dla przedsiębiorców, czyli zwolnienia z opłacania składek w jednym wybranym miesiącu w roku. To ponad miliard złotych. Niewątpliwie dużym sukcesem tego rządu było uruchomienie dodatkowych 10 miliardów złotych na wsparcie dla samorządów i zmianę systemu ich finansowania.

- A tak generalnie, to jaki to był rok?

- Cały proces związany z wymianą organów instytucji państwowych, służb, spółek Skarbu Państwa w formie otwartych konkursów, to żmudny i czasochłonny proces, w który mocno zaangażowany był również rząd. To tylko część działań Koalicji Demokratycznej 15. października. Trzeba jednak podkreślić, że to nie był łatwy rok. Sprzątanie bałaganu, który zostawił po sobie PiS, w tym ustawowe zabetonowanie wymiaru sprawiedliwości swoimi emisariuszami, to proces niezmiernie trudny. W to aktywnie również włącza się prezydent, paraliżując ścieżkę legislacyjną, zmierzającą do przywrócenia demokratycznych standardów. Z drugiej strony żyjemy w określonym geopolitycznym świecie i nasz rozwój definiuje również gospodarka globalna. Za miedzą wojna Ukrainy z Rosją – to również przenosi się na szeroko rozumiane bezpieczeństwo Polski, które obok spraw socjalno-bytowych jest priorytetem dla Koalicji Obywatelskiej. Dlatego uruchomiliśmy programy i środki finansowych na te cele oraz wcześniej wymienione cele socjalne.

- Wiele samorządów od dobrych kilku lat zabiegało o zmiany w dochodach z tytułu podatku CIT i PIT. To nastąpiło i wśród samorządów, które to odczują miasta naszego regionu. Czy będzie to dobry krok do ich rozwoju?

- Przebudowaliśmy system dochodów JST opartych na podatku PIT i CIT. Utracone dochody przez samorządy za rządów PiS zrekompensowaliśmy w 2024 roku kwotą 10 mld złotych, dodatkowo w tym roku na ten cel zostanie przekazane 20 mld zł do podziału. Gminy wyraźnie odczuły napływ tych środków w swoich budżetach i same będą decydować o tym na co te pieniądze wydadzą.

Nie można wybiórczo traktować gmin i przywozić przez partyjnego emisariusza dla drugiego emisariusza tekturowych czeków, tak często pokazywanych w mediach, w poprzedniej kadencji. Tak robił PiS i było to złe. To samorządy mają zdecydować na co te środki przeznaczą, nie rząd. To przecież my jako Platforma Obywatelska cały czas wspieramy takie oddolne inicjatywy wprowadzając m.in. Fundusz Sołecki czy Budżet Obywatelski.

Każda samorządność jest prorozwojowa. Widać to na przykładzie naszych miast: Jastrzębia-Zdroju, Wodzisławia, Rybnika, Raciborza, Żor czy mniejszy gmin dookoła. Samodzielność jest podstawą funkcjonowania jednostek samorządu terytorialnego, które powinny mieć transparentnie ustalone źródła dochodów, przydzielane na równych zasadach i w żaden sposób nie oparte na uznaniowości żadnej opcji politycznej.

- Niektórzy uważają, że temat odchodzenia od węgla i zmian w sektorze energetycznym postępuje zbyt wolno, co pan na to?

- Tak, oczywiście takie głosy słyszymy nie od dziś, jedni mówią, że za szybko, inni że za wolno. My realizujemy tzw. umowę społeczną z górnikami, wypłacamy środki finansowe w przypadku ograniczenia wydobycia. Szanujemy stronę społeczną, która współuczestniczyła, a właściwie była autorem harmonogramu likwidacji kopalń. Dalej od 2021 roku prowadzony jest proces notyfikacji tej umowy w Unii Europejskiej, z którym nasi poprzednicy jak i my mamy wiele problemów. Chciałbym wyraźnie podkreślić, że węgiel będzie jeszcze przez dłuższy czas jednym z ważnych surowców zabezpieczających bezpieczeństwo energetyczne Polski. Zapotrzebowanie na węgiel spada i będzie spadało, co niewątpliwie w pewnym momencie może wymusić zmianę harmonogramu zamykania nierentownych jednostek. I myślę, że coraz bardziej świadoma tego jest strona społeczna.

- Dlaczego?

- Weźmy na przykład Polską Grupę Górniczą, gdzie na zwałach mamy już ok. 3 mln ton węgla, którego spółka nie potrafi sprzedać ani w kraju, ani zagranicą. Jest zbyt drogi i niekonkurencyjny na rynku. To jeden element. Drugi – elektrownie konwencjonalne – czyli na węgiel, nie potrzebują go tyle przez co zapotrzebowanie spada. Plany techniczno-ekonomiczne PGG zostały już ograniczone do 16-17 mln ton. Pamiętam jak w strategii tej spółki zapisywano wydobycie w wysokości ok. 30 mln ton, przecież to nie było aż tak dawno. Niebezpieczne warunki geologiczne oraz ostatnie wypadki jak ten w kopalni Bobrek-Piekary wymusiły już zamknięcie jej poza wyznaczonym w umowie społecznej harmonogramem. Kilka tygodni temu PGG przeprowadziła ankietę wśród pracowników. Okazuje się, że około 30 proc. Z nich chętnie odeszłoby z kopalń, pod warunkiem przygotowania programu dobrowolnych odejść. W najbliższym czasie w drodze konkursu zostanie wybrany prezes Polskiej Grupy Górniczej, najprawdopodobniej ruszą analizy związane z przygotowaniem planu połączeniu kilku spółek węglowych w jedną. Ministerstwo Przemysłu musi wprowadzić zmiany i znowelizować ustawę o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego m.in. w zakresie dalszego prowadzenia likwidacji kopalń i jego finansowania. Na uregulowanie prawne czeka też program dobrowolnych odejść z górnictwa, na co gotowi są pracownicy PGG, co wykazała ankieta i myślę, że nie tylko tej spółki. Najwyższy czas, aby zakończyć dyskusje nad regułą i modelami zagospodarowania terenów pokopalnianych przywracając je gospodarce. Są na to środki finansowe (m.in. Fundusz Sprawiedliwej Transformacji, Fundusz Transformacji Województwa Śląskiego, Fundusz Górnośląski, Towarzystwo Finansowe Silesia), są sprawdzone podmioty (m.in. Spółka Restrukturyzacji Kopalń, Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna, Agencja Rozwoju Przemysłu, Samorządy). Jak Pan widzi, przed nami jeszcze wiele wyzwań.

- Jest też kwestia wymiany kadr zarządzających spółkami. Komentatorzy również podkreślają, że to strasznie wolno wam idzie.

- Do mnie też dociera wiele informacji i zapytań w tej sprawie. Premier Tusk postawił jeden warunek – wszystko musi być transparentne. Otwieramy więc konkursy na każdym szczeblu, kandydaci są sprawdzani i monitorowani przez odpowiednie organy, a następnie wchodzą w procedurę wyboru i są wybierani na odpowiednie stanowiska. To tysiące osób, które muszą być zweryfikowane pod kątem swoich kompetencji i umiejętności. No cóż, czasami zdarzają się potknięcia. Wprowadzenie tych standardów wymaga czasu. PiS przyzwyczaił nas do bardzo szybkich zmian i wprowadzania emisariuszy z legitymacją partyjną, bez konkursów. A jakie są efekty ich pracy, widzimy to już po audytach w wielu podmiotach, od choćby w Grupie Azoty, Orlenie i wielu innych.

Tu pojawia się kolejne pytanie, które zadają mi wyborcy – kiedy poznamy wyniki pozostałych audytów? W wielu jeszcze spółkach, zwłaszcza zależnych, ta procedura konkursowa jeszcze trwa. Nie wyobrażam sobie, że stary zarząd powołany przez PiS, przeprowadza te audyty. Muszą pojawić się nowe organy spółek, wdrożyć odpowiednie procedury oraz dokonać gruntowanej analizy działań poprzednich zarządów.

- Widzimy to w Jastrzębskiej Spółce Węglowej.

- Jastrzębska Spółka Węglowa, tak jak i całe górnictwo przeżywała i przeżywa swoje wzloty i upadki w zależności od koniunktury na węgiel. Dziś w dobie transformacji spółka ta ma przewagę nad innymi podmiotami górniczymi, bo produkuje węgiel koksujący, który został wpisany na listę surowców krytycznym w Unii Europejskiej. W tym miejscu jeszcze raz ogromne podziękowanie kieruję do premiera Jerzego Buzka, który zadbał o to. Ostatnie lata upływały pod znakiem wysokich cen tego węgla na rynkach światowych, więc nie dziwią te kilku miliardowe zyski. Dobrze, że w tym okresie zabezpieczono stosowną rezerwę finansową na gorsze czasy. Szkoda, że nie zadbano jednak o utrzymanie w ryzach bieżących wydatków i chybionych inwestycji. Mam tu na myśli np. szumne otwarcie „kopalni Bzie” przed wyborami w 2019 roku przez ówczesnego premiera Morawieckiego, a później widzieliśmy prezesa Cudnego, który szukał węgla dla tej kopalni i jak słyszymy dalej te poszukiwania trwają. Dziś symbolem tej inwestycji są m.in. autobusy przewożące górników na każdą zmianę z łaźni likwidowanej byłej KWK Jastrzębie na tzw. kopalnię Bzie, bo ktoś „zapomniał” wybudować tam odpowiednią infrastrukturę. To skandal, tą inwestycją powinny się zająć odpowiednie służby. Mam nadzieje, że obecny zarząd tego dopilnuje. Takich, czy podobnych rzeczy znajdzie się zapewne więcej w przeprowadzanym audycie. Kolejny temat, jak wszyscy słyszymy z ust górników, to nadmierny wzrost zatrudnienia w biurowcach. W czasach dobrej prosperity, kiedy cena węgla była wysoka przyjmowano do biurowców wiele osób, które zostały „zabetonowane” na 10 lat stosownym porozumieniem podpisanym przez byłych członków zarządu, co niewątpliwie dziś wpływa na ciężką sytuację finansową spółki. Do mojego biura poselskiego przychodzą emerytowani górnicy, z informacjami w jakie instrumenty (dodatkowe świadczenia, które miały wcześniej osoby związane bezpośrednio z wydobyciem) zostali zaopatrzeni nowoprzyjęci pracownicy administracji, wyrażając swoje oburzenie, często wymieniając z imienia i nazwiska partyjnych emisariuszy PiS. Oczywiście napuszczanie jednej grupy na drugą nie rozwiąże sytuacji.

Czytaj dalej na stronie 2 >>>