Święty Jan Nepomucen połączył Rybnik i Jastrzębie-Zdrój
Nie zawsze mieszkańcy Rybnika i Jastrzębia wiedzą, że łączy ich postać świętego Jana Nepomucena żyjącego w drugiej połowie XIV wieku. Jego kamienną figurę można zobaczyć teraz na szczycie fontanny z rybnickiego rynku, ale niegdyś znajdowała się w okolicy obecnego Urzędu Miasta w Jastrzębiu. Natomiast drewniana figura świętego z przyratuszowej kapliczki w Rybniku, trafiła finalnie na teren naszego kościoła „na górce”.
Wszystko zaczęło się w połowie XIV wieku, kiedy na świat w miejscowości Pomuk przyszedł Johannes olim Welflini de Pomuk, potomek niemieckich kolonistów. Jego powołaniem okazało się kapłaństwo, w którym doszedł do wysokich godności. W 1392 roku został wikariuszem generalnym arcybiskupa Pragi. Nie miejsce tutaj, aby dokładnie opisywać konflikt pomiędzy królem Wacławem IV Luksemburskim i władzą kościelną, dość powiedzieć, że św. Jan Nepomucen padł jego ofiarą i po okrutnych torturach zmarł, a ciało wrzucono do Wełtawy. Obecnie znajduje się w katedrze św. Wita w Pradze. Kult świętego rozprzestrzenił się w Czechach, na Morawach i Śląsku. Jest patronem Pragi, szczerej spowiedzi, tonących, orędownikiem podczas powodzi. Tradycja ludowa przypisuje mu ochronę zasiewów przed powodzią, ale również suszą. W ten sposób przechodzimy do naszego regionu, w którym figury św. Jana Nepomucena występują bardzo często.
Od kiedy kapliczka świętego Jana Nepomucena stała w okolicy zamku w Jastrzębiu Górnym, trudno dociec. Pewne jest to, że została zaznaczona na mapie Massenbacha z XVIII wieku. Właściciel zamku hrabia Ludwig von Strachwitz przekazał ją miastu Rybnikowi (ok. 1820 r.). W zamian za to z Rybnika trafiła do nas drewniana figura świętego, która dotychczas znajdowała się w kapliczce, nieopodal ratusza. Oprócz tego rybniczanie zbudowali w Jastrzębiu kapliczkę dla rzeźby, a nawet zobowiązali się przekazywać na jej utrzymanie 10 talarów rocznie.
A jakie były losy kamiennej figury świętego w Rybniku? Początkowo stanęła na rynku i była tam do 1940 roku. Podczas okupacji niemieckiej przeniesiono ją za kościół pw. Matki Boskiej Bolesnej. Na rynek, a dokładnie na szczyt fontanny, powróciła w 1993 roku.
Tam, gdzie dzisiaj znajduje się budynek jastrzębskiego Urzędu Miasta, na próżno szukać kapliczki św. Jana Nepomucena. Święty znajduje się obecnie tuż obok kościoła dolnego pod wezwaniem swojego imienia, w parafii „na górce” pw. Najświętszej Marii Panny Matki Kościoła. Jak doszło do kolejnej przeprowadzki?
W czasach, kiedy powstawało miasto górnicze Jastrzębie-Zdrój, władze nie przewidywały w nim kościołów. Jednak mieszkańcy byli ludźmi wierzącymi. Wówczas księża z parafii pw. Świętej Katarzyny w Jastrzębiu Górnym postanowili, właśnie przed kapliczką św. Jana Nepomucena odprawiać msze święte. Komunistom niezbyt się to podobało, gdyż działo się to przy głównej ulicy miasta - Średnicowej. Nierzadko dochodziło do tamowania ruchu drogowego, ponieważ w nabożeństwie brały udział tysiące wiernych. Kapliczka, po odnowieniu w 1972 r., zyskała nawet nieoficjalne miano „bazyliki mniejszej”.
Komuniści długo nie chcieli zgodzić się na powstanie kościoła w Jastrzębiu. Ulegli jednak pod warunkiem, że święty zniknie z kapliczki. Zezwolenie na budowę świątyni uzyskano 5 kwietnia 1974 roku. Już w roku następnym, 14 września, odbyło się uroczyste przeniesienie figury św. Jana Nepomucena do nowej kapliczki „na górce”, gdzie budowano kościół. W wydarzeniu tym uczestniczyło ok. 40 tys. ludzi. Jednak nie było to jeszcze jego ostateczne miejsce docelowe. Kiedy w Barbórkę, 4 grudnia 1976 roku, oddano dolną część kościoła, właśnie pod wezwaniem św. Jana Nepomucena, figura stanęła tuż za prezbiterium. Jest doskonale widoczna dla wiernych, którzy mogą patrzeć na nią w czasie mszy przez szklaną szybę.
Po upadku komunizmu w Polsce oczywiste stało się, że jedynym kandydatem na patrona miasta jest św. Jan Nepomucen. Po uzyskaniu zgody Stolicy Apostolskiej od 2001 roku objął on swoją opieką Jastrzębie-Zdrój.
Święty Jan Nepomucen, który padł ofiarą prześladowań kościoła przez króla Wacława IV Luksemburskiego, odegrał znaczącą rolę w historii naszego miasta. Dzięki niemu krzewiła się wiara chrześcijańska, a w czasach komunizmu wierni jednoczyli się w modlitwie przed jego kapliczką. Znajdowała się ona niemalże w samym centrum, pośrodku osiedli, które w założeniu miały być ateistyczne. Zresztą figura św. Jana Nepomucena nie jest jedyną na terenie Jastrzębia, ale to już temat na osobną opowieść.
Źródło: D. Mazur, Jastrzębie-Zdrój. Święty Jan Nepomucen Patron Miasta, Wydanie I, Jastrzębie-Zdrój, 2011 r.